VECDİMİN PENCERESİNDEN- SIR VE ESRAR

SIR

Lügatlerde "sır" kelimesi var da, buna rağmen Allah'ı anlamayanlar var... Hâle bakın siz!..

Aklın kuşattığı hiçbir yerde sır yok, kuşatıldığı her yerde sır var... Allah'ın kuşatılması muhal, kuşatması da mutlak olduğuna göre, ona giden yol sır idrakinden başka ne olabilir?..

Sır olmasaydı "meçhul" olur muydu hiç?.. Meçhul olmayınca da, ne fikir, ne ilim, ne sanat...

Sanat, Allah'a sır caddesinden giden fener alayı... Sanatkâr, ayda, güneşte, çizgide, renkte, seste kimi aradığını bilseydi onun isminden başkasını ağzına alamazdı.

O ki, beni kuşatır ve hâkimiyeti altına alır, benim için bir sır olur. O ki, hâkimdir, mahkûmun gözünde sırdır. O ki, büyüktür, küçüğü kuşatır. Ve O ki, en büyüktür ve her şeyi kuşatmıştır, kuşatma âleti olan akıl tarafından nasıl kuşatılabilir? İşte Allah'ı anlamak, bu en büyüğü anlamak, yani anlamanın muhal olduğunu anlamak dâvası... Aklı bir anda vecde döndüren bu anlayıştır ki, anlamaya hiç pay kalmayan yerde tam anlamaktır. Sır anlayışı...

Şu "anladım" tesellisiyle, gölgelere hacim izafe edip ölçe biçe gidenlere ve Allah'ın her zerreye nakşettiği büyük sır kapısını görmeyenlere nisbet, en âdî hayvan ne kadar âlîdir. Böyleleri için Kur'ân'daki "Hayvandan aşağı" tavsifinden işte bir hikmet zerresi!..

Gözleri kör bir sahabî, Allah Resulünün îlâhî visale kavuşmalarından sonra Hazret-i Âyişe'ye gitti.

Mübarek Peygamber zevcesi kör sahabîyi huzuruna kabul etmeden sımsıkı örtündü, kapandı ve ondan sonra haber gönderdi:

- Buyursunlar!.. Vaziyeti anlayan sahabî:

- Ben körüm, dedi; görmüyorum, niçin örtünüyorsunuz?..

Hazret-i Âyişe'nin cevabı, sır idrakinin en ince noktasına erişen bir derinliktedir:

- Siz görmeyebilirsiniz; ben sizi görüyorum ya, kâfi...

ESRAR

İhata edilen her şey, ihata edenin esrarı içindedir.

Her şey Allah tarafından ihata edilmiştir.

Böylece insan ruhunu, hayranlık, vecd ve aşka sokan, esrardır; ve esrar Allah'tan gelir.

Ham softada esrar idraki yoktur.

Bütün tasavvuf esrardır.

Akıl esrarı sıyırmak ister, sıyırdıkça esrar daha ziyade kesafet bağlar. Bugün müsbet bilgiler bu noktaya kadar gelmiştir.

Allah'a esrar yolundan bağlanınız!

Esrarı anlamak, anlamamayı anlamaktır.

Her şey anlamaktır; yâni anlaşılamıyanı anlamak...

Şeriat, dış görünüşündeki billur gibi vuzuhuna rağmen, içiyle bütün bir esrardır.